فرش‌ها به عنوان یکی از اصلی‌ترین ارکان منازل شناخته می‌شوند و می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند. فرش‌ها همانند انواع لوازم‌خانگی دیگر می‌توانند طول عمر مشخصی داشته باشند اما ممکن است تحت شرایط ویژه‌ای دچار آسیب و پارگی شوند و به رفو و ترمیم نیاز داشته باشند. در حقیقت رفو فرش برای جلوگیری از توسعه و گسترش پوسیدگی و پارگی‌های فرش استفاده می‌شود. در ادامه مطلب به بررسی نحوه رفوگری و ترمیم فرش در منزل و ابزارهای مورد نیاز برای آن پرداخته خواهد شد.
رفوگری فرش چیست و چه کاربردی دارد؟
رفوگری یا ترمیم فرش در اصل به عملیاتی گفته می‌شود که در آن مشکلات مختلفی مانند کجی، پارگی، پوسیدگی فرش، سوختگی فرش و آسیب‌دیدگی فرش برطرف می‌شود. در حقیقت برای تعمیر فرش‌ها و برطرف کردن ایرادات آن از روش‌هایی همچون ریشه بافی، شیرازه دوزی، رفوگری و رفع چروکیدگی استفاده خواهد شد و زمانی که فرش دچار پوسیدگی و سوختگی‌های زیاد باشد از روش‌های مرمت استفاده می‌شود. رفوگری فرش می‌تواند باعث افزایش طول عمر فرش‌ها شده و از گسترش آسیب‌ها و خسارت‌های آن جلوگیری می‌کند.
چه زمانی فرش نیاز به رفو دارد؟
همانطور که گفته شد امروزه فرش‌های ماشینی و دستبافت متنوع و متعددی در دسترس افراد هستند که هر کدام از مواد و الیاف‌های خاصی تولید شده‌اند و می‌توانند مقاومت متفاوتی در برابر عواملی همچون نور خورشید، حرارت، رطوبت و … داشته باشند. در حقیقت عوامل مختلفی باید دست‌به‌دست هم بدهند که یک فرش نیاز به رفوگری داشته باشد. از مهم‌ترین عواملی که نشان می‌دهد یک فرش نیاز به ترمیم و رفو دارد می‌توان به مواردی همچون پوسیدگی، بیدخوردگی، رطوبت، پارگی، ساییدگی و استفاده بیش‌ازحد، سوختگی فرش و آتش‌سوزی و … اشاره کرد.
مزایا و معایب رفوگری فرش
رفو فرش و مرمت آن می‌تواند مزیت‌ها و ایرادات متعددی داشته باشد. از جمله مهم‌ترین مزیت‌های ترمیم فرش می‌توان به بازگرداندن ارزش مالی فرش، بازگرداندن ارزش معنوی، هنری و تاریخی فرش خصوصا فرش‌های دستبافت، افزایش طول عمر فرش‌ها، جلوگیری از آسیب‌های بیشتر و … اشاره کرد. رفو فرش در کنار تمامی مزیت‌هایی که دارد می‌تواند معایب و ایراداتی نیز داشته باشد که مهم‌ترین آنها شامل بالا بودن هزینه‌ها، موقت بودن تعدادی از روش‌های ترمیمی، امکان تغییر در طرح و نقشه فرش و … می‌باشند. همچنین ترمیم فرش یک مهارت تخصصی بوده و معمولا افراد عادی توان انجام آن را ندارند و باید از خدمات شرکت‌های قالیشویی برای آن استفاده کرد.
ابزارهای مورد نیاز برای رفو فرش
همانطور که گفته شد رفو و ترمیم فرش‌ها یک کار تخصصی بوده و قاعدتا به ابزارها و لوازم تخصصی نیز نیاز دارد. از جمله مهم‌ترین وسیله‌هایی که در رفوگری فرش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌توان به مواردی همچون شانه یا دفتین، قلاب، چاقو و چنگال، چاقوی بافت، سوزن، دار رفوگری یا دستگاه چوبی، کیله برس قالی، قاشین، قیچی، انبردست، سوزن شیرازه، تخته شیب‌دار، موم، انگشتانه، میخ‌کش و … اشاره کرد. هرکدام از این ابزارها می‌توانند کاربردها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی داشته باشند. ممکن است در رفو و ترمیم فرش تعداد محدودی از این لوازم کاربرد داشته باشند و شاید حتی تمامی آنها به کار بروند.
ما یک مقاله در مورد ترمیم ریشه فرش نوشته ایم که می توانید آن را مطالعه کنید.
رفو فرش در منزل یا قالیشویی، کدام بهتر است؟
در حقیقت هدف اصلی از ترمیم و رفو فرش برطرف کردن عیب‌ها و بازگرداندن حالت طبیعی فرش است و اهمیتی ندارد در چه محیطی انجام شود اما همانطور که گفته شد این کار کاملا تخصصی و حرفه‌ای است و به انواع ابزارهای مختلف نیاز دارد بنابراین افرادی که سررشته و مهارتی در انجام این کار ندارند و یا از ابزارهای مناسب برخوردار نیستند نباید اقدام به ترمیم فرش نمایند چرا که ممکن است باعث گسترده‌تر شدن آسیب‌ها شود. رفو فرش در شرکت‌های قالیشویی می‌تواند بهترین راهکار برای برطرف کردن عیوب فرش است چرا که این مراکز از نیروهای متخصص برخوردار بوده و با در اختیار داشتن ابزارها و امکانات مناسب می‌توانند به بهترین شکل ممکن اقدام به تعمیر فرش نمایند.
هزینه رفو فرش چگونه محاسبه می‌شود و به چه عواملی بستگی دارد؟
ازآنجایی‌که رفو فرش و ترمیم آن می‌تواند تحت تاثیر عوامل و فاکتورهای مختلفی باشد نمی‌توان قیمت و هزینه‌ای قطعی و مقطوع برای آن عنوان کرد و اتحادیه قالیشویان نیز نرخ مصوبی برای ارائه چنین خدمات به ثبت نرسانده است بنابراین هزینه رفو می‌تواند صاحب فرش و کارشناس رفو به صورت توافقی لحاظ شود. از جمله مهم‌ترین فاکتورهایی که می‌تواند در تعیین قیمت و نرخ رفوگری فرش موثر باشد می‌توان به موارد مختلفی همچون تعداد فرش‌ها، اندازه محل‌های نیازمند رفو، نوع آسیب‌دیدگی فرش، نوع فرش (دستبافت، ماشینی، عتیقه و …) مواد مورد نیاز برای رفو و … اشاره کرد.
آماده‌سازی فرش برای رفو کردن
قبل از آنکه عملیات رفوگری و ترمیم فرش شروع شود لازم است که حتما فرش به بهترین شکل ممکن آماده شود تا نتیجه مناسبی به دست بیاید. برای آماده کردن فرش جهت رفو ابتدا باید با استفاده از جاروبرقی فرش را به صورت کامل جارو کرد و هرگونه گردوغبار را از آن جدا کرد. در صورت امکان می‌توان با رعایت نکات مختلف و احتیاط کامل فرش را شستشو داد چرا که تمیز بودن فرش می‌تواند کمک ویژه‌ای به رفو کردن آن بکند. در مرحله بعد فرش باید در یک فضای مناسب پهن شود تا فرد به‌خوبی بر روی نقاط آسیب‌دیده تسلط داشته باشد و در نهایت امکانات و ابزارهای ترمیم فرش به صورت کامل در دسترس فرد قرار داشته باشند.
مراحل ترمیم و رفو فرش
هرچند که استفاده از خدمات شرکت‌های قالیشویی برای رفو و ترمیم فرش بهترین راهکار برای برطرف کردن عیوب آن است اما اگر افراد تصمیم گرفتن این کار را در منزل انجام دهند باید به نکات مختلفی توجه داشته باشند و تمامی مراحل را به صورت مرحله‌به‌مرحله انجام دهند. مهم‌ترین مراحل رفو فرش به شرح زیر هستند:
- ابتدا باید شرایط شخصی و شرایط محیطی برای انجام عملیات رفو آماده شود
- در مرحله دوم باید فرش برای تعمیر و ترمیم آماده شود.
- تمامی لوازم و ابزارهای مورد نیاز باید آماده شده و در دسترس باشند.
- در نهایت نیز عملیات رفو باید با تکیه بر دانش، مهارت و تخصص انجام شود.
خدماتی که در رفو فرش انجام می‌شود
همانطور که گفته شد هر عملی که باعث رفع عیب از فرش‌ها شود می‌تواند ترمیم، تعمیر یا رفو نامیده شود. از جمله مهم‌ترین خدماتی که در عملیات رفوگری در مرکزهای قالیشویی انجام می‌شود شامل مواردی همچون رنگ‌برداری تخصصی فرش، مرمت سوختگی‌های فرش، مرمت ریشه فرش، ترمیم انواع پوسیدگی‌ها، ترمیم بیدخوردگی فرش، ترمیم پارگی فرش و … اشاره کرد.
جمع‌بندی نهایی
در طول زمان استفاده از فرش‌ها ممکن است تحت شرایط ویژه‌ای فرش‌ها دچار آسیب‌های مختلفی همچون بیدخوردگی، پوسیدگی، سوختگی و … شده باشند و نیاز به تعمیر و ترمیم پیدا کنند. اگرچه ترمیم فرش یک کار کاملا تخصصی و حرفه‌ای است اما افراد می‌توانند با در اختیار داشتن ابزارهای مناسب و فراهم کردن شرایط در منزل نیز اقدام به انجام کنند و در نهایت آسیب‌های فرش را ترمیم نمایند.
