تنوع و تعدد فرش‌های دستبافت و ماشینی باعث شده است که حتی افراد خبره و متخصص نیز در تشخیص کیفیت آنها دچار مشکل و چالش شوند به همین دلیل لازم است که افراد حتماً اطلاعات دقیقی از مباحثی همچون شانه، تراکم و … داشته باشند. اگرچه بسیاری از افراد اعتقاد دارند که شناخت شانه فرش‌ها مهم‌ترین و اصلی‌ترین فاکتور در خرید فرش است اما توجه تراکم فرش نیز اهمیت بالایی دارد. در ادامه مطلب مشخص خواهد شد که تراکم فرش چیست، چه اهمیتی دارد و نسبت آن با شانه فرش چگونه است.
تراکم فرش چیست؟
می‌توان گفته که تراکم نقطه مقابل شانه فرش است چرا که شانه فرش به تعداد گره‌هایی گفته می‌شود که در عرض یک متر از فرش قرار دارند در حالی که تراکم فرش به تعداد گره‌هایی گفته می‌شود که در طول یک متر از طول فرش بافته شده‌اند. تراکم و شانه ازجمله مؤلفه‌های بسیار مهم در فرش‌ها خصوصاً فرش‌های دستبافت هستند و حتماً باید به آنها توجه شود.
انواع تراکم فرش؟
همان‌طور که فرش‌ها از نظر شانه می‌توانند انواع مختلفی همچون فرش‌های ۵۰۰ شانه، ۷۰۰ شانه، ۱۰۰۰ شانه، ۱۲۰۰ شانه و ۱۵۰۰ شانه داشته باشند از نظر تراکم نیز می‌توانند به انواع مختلفی تقسیم شوند. به‌صورت کلی انواع تراکم فرش از انواع شانه‌های فرش بیشتر هستند چرا که فرش‌ها با تعداد شانه‌های مشخص می‌توانند تراکم‌های مختلفی داشته باشند. به عنوان مثال فرش‌های ۷۰۰ شانه می‌توانند در تراکم‌های مختلفی همچون ۲۵۵۰، ۲۷۰۰ و ۳۰۰۰ وجود داشته باشند. فرش‌های ۱۰۰۰ شانه نیز در تراکم ۳۰۰۰ و فرش‌های ۱۲۰۰ در تراکم ۳۶۰۰ تولید می‌شوند. به‌صورت کلی تعداد تراکم فرش همواره از تعداد شانه‌های آن بیشتر خواهد بود چرا که تراکم فرش به ضخامت، استحکام و سفتی فرش مربوط است در حالی که شانه به ظرافت آن ارتباط دارد.
روش تشخیص تراکم فرش چیست؟
در اصل برای تشخیص شانه و تراکم فرش نیازی به ابزار و مهارت خاصی نیست و فقط کافی است ۱۰ سانتی از طول فرش در نظر گرفته شود و سپس تعداد گره‌های موجود در این ۱۰ سانتی‌متر شمارش شود. بعد از شمارش تعداد گره‌ها آن را در عدد ۱۰ ضرب کرده تا تعداد واقعی گره‌ها در یک متر از طول فرش مشخص شود و در نهایت تراکم فرش تعیین می‌شود.
فرق تراکم فرش با شانه فرش چیست؟
همان‌طور که گفته شد تراکم فرش به تعداد گره‌های فرش گفته می‌شود که در عرض یک متر از فرش قرار دارند در حالی که تراکم فرش به تعداد گره‌هایی گفته می‌شود که در طول یک متر از فرش قرار دارند؛ بنابراین تنها تفاوت تراکم و شانه در جهت آنها است که یکی افقی و یکی عمودی است.
دلیل اهمیت تراکم فرش چیست؟
می‌توان گفت فاکتورهایی که میزان کیفیت فرش‌ها را مشخص می‌کنند شانه و تراکم آنها است و همان‌طور که گفته شد شانه فرش‌ها می‌توانند میزان ظرافت فرش‌ها، نقش و نگار و طرح آنها را مشخص کنند در حالی که تراکم فرش به ضخامت فرش، استحکام و میزان سفتی آن ارتباط دارد بنابراین هرچقدر که تعداد تراکم فرش‌های بیشتر باشد از مقاومت و استحکام بالاتری برخوردار است.
- یکی دیگر از مهم‌ترین دلایل اهمیت بالای تراکم در فرش‌ها حفظ بافت آنها است. زمانی که فرش از تراکم بالایی برخوردار باشد می‌تواند در برابر ترافیک بالای رفت و آمد، فشار و وزن اجسام و … مقاومت بالایی داشته باشد و به سختی دچار سائیدگی و پوسیدگی شود.
- همچنین از دیگر دلایل اهمیت تراکم فرش زیبایی ماندگار آنها است و هرچقدر که تراکم فرش‌ها بالا باشد طبیعتاً از تعداد شانه‌های بیشتری نیز برخوردار خواهد بود و در نهایت می‌تواند زیبایی بیشتری داشته باشد.
تأثیر تراکم فرش بر ماندگاری و کیفیت فرش
همان‌طور که گفته شد معمولاً تعداد شانه‌های فرش یک‌سوم تعداد تراکم آن است و هرچقدر که تراکم فرش‌ها بالاتر باشد از تعداد شانه‌های بیشتری نیز برخوردار است. هر چقدر که تعداد شانه و تراکم یک فرش بیشتر باشد قطعاً از زیبایی، جذابیت، استحکام و مقاومت بیشتری نیز برخوردارند. تعداد بالای تراکم فرش می‌تواند در افزایش طول عمر آنها نیز مؤثر باشند چرا که هر چقدر یک فرش از تراکم بالاتری برخوردار باشد سفتی و استحکام بیشتری نیز خواهند داشت و در نهایت مدت زمان بیشتری عمر می‌کند و باعث افزایش طول عمر فرش می شود.
حداقل و حداکثر تراکم فرش چقدر است
فرش‌ها به‌صورت کلی می‌توانند به دسته اصلی فرش‌های دستبافت و ماشینی تقسیم شوند که هرکدام از ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی برخوردارند. همان‌طور که گفته شد تعداد تراکم فرش‌ها می‌تواند با تعداد شانه‌ها ارتباط مستقیمی داشته باشد و هر چقدر تعداد شانه فرش بیشتر باشد به همان اندازه نیز باید از تعداد تراکم بالاتری برخوردار باشد. فرش‌ها امروزه در تعداد شانه‌های مختلفی از ۴۴۰ تا ۱۵۰۰ شانه تولید می‌شوند و تعداد تراکم آنها نیز می‌توان از ۱۰۰۰ تا ۴۵۰۰ و حتی بیشتر متغیر باشند. به‌صورت کلی نمی‌توان دقیقاً مشخص کرد که حداقل و حداکثر تراکم فرش‌ها چقدر است چرا که امروزه افراد می‌توانند حتی فرش‌های مورد نظر خودشان را با تعداد شانه و تراکم‌های سفارشی تولید کنند.
ارتباط قیمت فرش و تراکم آن
در تعیین قیمت فرش‌ها عوامل و فاکتورهای مختلفی همچون نوع فرش، سایز و ابعاد، تعداد رنگ، نوع طرح و نقشه، برند سازنده و … مؤثر هستند اما می‌توان گفت که تعداد شانه و تراکم فرش‌ها از مهم‌ترین فاکتورهایی هستند که می‌توانند در تعیین قیمت فرش‌ها مؤثر باشند. هر چقدر که تعداد تراکم فرش‌ها بالاتر باشد از کیفیت، ضخامت، زیبایی، استحکام و جذابیت بیشتری برخوردارند و همین مورد باعث می‌شود که قیمت فرش‌ها نیز بالاتر برود.
جمع‌بندی نهایی
در پاسخ به این سؤال که تراکم در فرش چیست؟ باید عنوان کرد تراکم فرش در اصل به تعداد گره‌هایی گفته می‌شوند که در طول یک متر از فرش‌ها چیده و بافته می‌شوند و ارتباط مستقیمی با تعداد شانه فرش دارد. هر چقدر که تعداد تراکم فرش بیشتر باشد از ظرافت، ضخامت، استحکام و زیبایی بیشتری برخوردار است. امروزه فرش‌ها در انواع مختلفی از تراکم‌ها تولید می‌شوند و هرکدام می‌توانند کاربردهای مختلفی داشته باشند.
