فرش‌ها از اصلی‌ترین رکن‌های دکوراسیون داخلی منازل به شمار می‌روند و جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ ایرانیان نیز دارند. فرش‌ها از تنوع بالایی از نظر رنگ، طرح، جنس الیاف، اندازه و ابعاد و … دارند و یکی از مهم‌ترین فاکتورهای دسته‌بندی آنها نحوه بافت فرش است و بر این اساس به دو دسته اصلی فرش‌های ماشینی و دستباف تقسیم می‌شوند و هر کدام از آنها نیز می‌توانند زیرمجموعه‌های متفاوتی داشته باشند. فرش‌های ماشینی و دستباف اگرچه می‌توانند شباهت‌های بسیار زیادی داشته باشند اما تفاوت‌های ویژه‌ای نیز دارند که این تفاوت‌ها می‌توانند در زیبایی، جذابیت، لطافت و نرمی، قیمت و … مؤثر باشند. در ادامه مطلب به مقایسه فرش دستباف و ماشینی پرداخته خواهد شد و تفاوت‌های آنها بررسی خواهند شد. برای شستشوی فرش خود می توانید به قالیشویی شمال تهران مراجعه کنید.
فرش ماشینی یا دستباف
به صورت کلی هر کدام از انواع فرش‌های ماشینی و دستباف می‌توانند از ویژگی‌ها، قابلیت‌ها، مزایا و معایب منحصربه‌فردی برخوردارند و نمی‌توان به صورت قطعی یکی را بر دیگری ترجیح داد. انتخاب فرش می‌تواند به عوامل مختلفی همچون سلیقه شخصی افراد، میزان بودجه، نوع دکوراسیون منزل، نحوه نورپردازی محیط، میزان رفت‌وآمد و نشست‌وبرخاست بر روی فرش، وجود کودکان و حیوانات خانگی در خانه، شرایط محیطی و آب و هوایی، حساسیت افراد به الیاف فرش، پرزدهی و رنگ دهی فرش و … بستگی داشته باشد. با مقایسه فرش دستباف و ماشینی و بررسی تفاوت‌های آنها می‌توان در نهایت بهترین انتخاب ممکن را داشت.
در حالی‌که فرش‌های ماشینی با استفاده از چرخ دنده‌های اتوماتیک تولید می‌شوند، فرش‌های دستباف را صنعتگران آموزش دیده با استفاده از فرآیندهای سنتی می‌بافند. هر فرش دستباف منحصربهفرد است و زیبایی و شخصیت خاصی به آنها می‌بخشد.
از آنجایی که آنها با بهترین مواد ممکن و بالاترین مهارت تولید می‌شوند، محصول نهایی قوی‌تر و ماندگارتر است. فرش‌های ماشینی علیرغم ارزان‌تر بودن، متمایز بودن و کیفیت فرش‌های دستباف را ندارند. خرید فرش دستباف به حفظ میراث فرهنگی و هنرهای سنتی و صنایع دستی کمک می‌کند.
تفاوت‌های فرش دستباف و ماشینی
در حالی‌که فرش‌های ماشینی با استفاده از چرخ دنده‌های اتوماتیک تولید می‌شوند، فرش‌های دستباف را صنعتگران آموزش دیده با استفاده از فرآیندهای سنتی می‌بافند. هر فرش دستباف منحصربهفرد است و زیبایی و شخصیت خاصی به آنها می‌بخشد. از آنجایی که آنها با بهترین مواد ممکن و بالاترین مهارت تولید می‌شوند، محصول نهایی قوی‌تر و ماندگارتر است. فرش‌های ماشینی علیرغم ارزان‌تر بودن، متمایز بودن و کیفیت فرش‌های دستباف را ندارند.
فاکتورهای انتخاب بین فرش دستباف و ماشینی
هنگام انتخاب فرش دستباف و ماشینی، موارد زیر در تصمیم‌گیری صحیح نقش دارند:
-
ماندگاری و دوام
در مقایسه فرش دستباف در مقابل فرش ماشینی، فرش‌های دستباف ماندگاری طولانی‌تری دارند، منحصربهفرد و در نوع خود بی‌نظیر هستند. برخلاف فرش ماشینی، تولید فرش دستباف به زمان بسیار بیشتری نیاز دارد. نتیجه این روند کندتر، فرش‌هایی با کیفیت و دوام بهتر است.
-
منحصر به فرد بودن
الگو و طرح فرش ماشینی هرگز مانند بافنده‌ای که شخصیت خود را به آن می‌بخشد، نخواهد بود. اگر منحصربهفرد بودن برای شما ضروری است، پس فرش دستباف پاسخی کامل به این نیاز است. این واقعیت که هر تار و پود با دست انجام می‌شود، هر فرش دستباف را خاص و در نوع خود بی‌نظیر می‌کند.
البته گاهی افراد می‌خواهند فضای خود را با فرش‌های یکدست، شبیه و هماهنگ پر کنند، در این‌صورت فرش ماشینی انتخاب بهتری خواهد بود و از نظر هزینه نیز مقرون‌‌به‌صرفه‌تر است.
-
پایدار بودن
فرش‌های دستباف انتخاب پایدارتری هستند زیرا عنصر دست‌ساز به معنای کیفیت بهتر است. اگرچه این موضوع به‌طور فزاینده‌ای مورد تاکید قرار نمی‌گیرد، کیفیت، پایه و اساس پایداری است. البته پایداری واقعی زمانی است که از چیزی برای مدت طولانی و برای همیشه استفاده شود.
افرادی که در فاصله‌های زمانی کوتاه می‌خواهند به منزل خود تنوع بدهند و فرش جدیدی بخرند، فرش ماشینی گزینه اقتصادی‌تر و مناسب‌تری است. ضمن آنکه در قالیشویی نیز متناسب با کیفیت فرش‌های دستی و ماشینی، روش شستشو انتخاب می‌شود تا عمر فرش را حفظ کند.
-
فرش دستباف یک طراحی نمونه را به تصویر می‌کشد
فرش ماشینی تنها یک پدیده اخیر است که نتیجه شهرنشینی و صنعتی شدن خواهد بود. قطعات دست‌ساز اغلب به هنرمندان این امکان را می‌دهند که ترکیب التقاطی خود از فرهنگ‌ها، پیشینه‌ها، قابلیت‌های داستان‌سرایی شخصی و الهامات خود را بیان کنند.
در این سناریو، فرش‌های دستباف هنر منحصربهفرد بافنده‌ای خواهد بود که آنها را بافته است، زیرا نتیجه دانش و تجربه او محسوب می‌شود. بنابراین، فرش‌های دستباف با ایجاد ارتباط مستقیم بین مشتریان جهانی خود با طراحان بافنده، تأثیرگذار هستند و توضیح می‌دهند که چه کسی فرش را با دست خود بافته است، الهام‌بخش و داستان پشت آن چیست.
این باعث می‌شود فرش دستباف امتیاز بیشتری در مبارزه با فرش ماشینی کسب کند. واقعیت جالبی است، زیرا بافتن فرش‌های بادوام و پیچیده نیازمند مهارت‌های ظریفی خواهد بود که بسیاری اغلب این را به‌عنوان هنر دسته‌بندی می‌کنند.
-
مواد به‌کار گرفته شده در بافت
در بافت فرش ماشینی معمولا از مواد مصنوعی مانند پلی استر و نایلون استفاده می‌شوند. مواد طبیعی مانند پشم و ابریشم که عمر طولانی‌تری دارند و بسیار مجلل هستند نیز در فرش دستباف به‌کار می‌رود. آنها انتخاب پایدارتری برای فرشی هستند که ساخت آن ماه‌ها طول می‌کشد.
-
حاشیه‌های فرش
حاشیه در فرش ماشینی در بیشتر موارد به دلایل صرفا تزئینی دوخته می‌شود. در یک نمونه دستباف، حاشیه‌ها قطعه انتهایی نخ تار هستند که گره‌ها را در کنار هم نگه می‌دارد.
-
تقارن الگو و طرح
الگوها نکته مهم دیگری از تفاوت را ارائه می‌دهند. در فرش‌های ماشینی، طرح معمولا توسط یک نرم‌افزار منعکس می‌شود و در هر دو نیمه کاملا متقارن است. این در حالی است که یک گره زن هرگز نمی‌تواند این دقت ۱۰۰% را با دست انجام دهد.
او معمولا تنها زمانی جزئیات کوچک طرح را می‌بیند که پرز فرش نهایی تراشیده شود. اگرچه این‌ها جزییات هستند، اما این شخصیتی منحصربهفرد به فرش می‌دهند و حتی در برخی موارد خاص، افزایش ارزش و قیمت فرش را تضمین می‌کند.
تقارن ویژگی مهمی است که باید به آن توجه کرد. از لبه‌های ناهموار و شکل فرش و از بی‌نظمی گره‌های پشت می‌توان دریافت که قالی با دست گره خورده است. فرش‌های ماشینی عملا هیچ بی‌نظمی یا انحراف از هنجار را نشان نمی‌دهند.
-
شستن فرش دستباف و ماشینی
فرش‌های دست‌بافت نیاز به رویکرد ظریف‌تری در شست‌وشو دارند، زیرا اغلب با الیاف و رنگ‌های طبیعی ساخته می‌شوند که احتمالا در شست‌وشو آسیب بینند.
از سوی دیگر، فرش‌های ماشینی عموما در شستشن فرش تحمل بیشتری دارند. با این‌حال، همچنان مهم است که از مواد شیمیایی قوی یا برس‌های ساینده که به الیاف آسیب وارد می‌کنند، خودداری شود.
آیا فرش دستباف ارزشش را دارد؟
فرش‌های دستباف زیبایی و شخصیت منحصربه‌فردی را ارائه می‌دهند، زیرا هر فرش در نوع خود بی‌نظیر است و با بالاترین کیفیت مواد و صنعت ساخته شده است. فرش‌های دستباف نیز بادوام هستند و اغلب برای چندین نسل باقی می‌مانند. علاوه‌بر این، سرمایه‌گذاری در فرش دستباف از هنرهای سنتی و صنایع دستی حمایت و به حفظ میراث فرهنگی کمک بزرگی می‌کند.
