فرش‌های دستباف از جمله بهترین، باکیفیت‌ترین، زیباترین و البته گران‌قیمت‌ترین فرش‌ها به شمار می‌روند و می‌توانند تنوع بالایی از نظر رنگ، طرح، سایز و ابعاد، تراکم، نحوه بافت و … داشته باشند. مهم‌ترین ویژگی این فرش‌ها استفاده از الیاف و متریال های طبیعی در بافت آن‌ها است. اگرچه فرش‌های دستباف مزیت‌ها و ویژگی‌های مثبت متعددی دارند اما از معایبی نیز برخوردارند که مهم‌ترین آن‌ها وزن زیاد، قیمت بالا، شستشوی سخت و احتمال رنگ دهی و تغییر رنگ در زمان شستشو می‌باشند. برای جلوگیری از تغییر رنگ و قاطی شدن رنگ‌های فرش لازم است که از تثبیت کننده‌ها استفاده شود. در ادامه مطلب به بررسی کامل تثبیت کننده رنگ فرش دستباف پرداخته می‌شود.
دلیل قاطی شدن رنگ فرش دستباف
همان‌طور که گفته شد در فرش‌های دستباف معمولاً از الیاف‌هایی با رنگ‌های طبیعی استفاده می‌شود تا زیبایی و جذابیت بیشتری داشته باشد اما این می‌تواند معایبی همچون ترکیب و قاطی شدن رنگ‌ها در زمان شستشوی فرش را به دنبال داشته باشد. از جمله مهم‌ترین دلایلی که باعث قاطی شدن رنگ‌های فرش دستباف می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- شستشوی فرش با استفاده از مواد شیمیایی که دارای قدرت اسیدی زیادی هستند باعث ترکیب و تخریب رنگ‌های فرش می‌شوند.
- استفاده از آب گرم در زمان شستشوی فرش باعث ترکیب رنگ‌های آن خواهد شد.
- برس کشیدن فرش با استفاده از برس های سفت و زبر یا دستمال کشیدن آن با دستمال‌های خیس به منظور تمیز کردن لکه‌ها.
- شستشوی اشتباه فرش، عدم آبکشی مناسب و آویزان کردن آن برای خشک شدن می‌توانند باعث قاطی شدن رنگ‌ها شوند.
- قرار دادن فرش شسته شده زیر نور مستقیم آفتاب نیز می‌تواند باعث تغییر رنگ و ترکیب رنگ‌های آن شود.
تثبیت کننده رنگ فرش دستباف
ترکیب و قاطی شدن رنگ‌های فرش دستباف می‌تواند زیبایی و جذابیت آن را تحت تأثیر قرار بدهد به همین دلیل لازم است که در زمان شستشو و نظافت آن دقت و حساسیت بالایی داشت. بهترین راهکار برای مبارزه با قاطی شدن رنگ‌ها در فرش‌های دستباف استفاده از تثبیت کننده‌های رنگ است. در حقیقت زمانی که آب یا مواد شوینده با فرش دستباف در تماس باشند باعث شل شدن اتصالات بین رنگ‌دانه‌ها می‌شوند و در نهایت رنگ فرش به سایر نقاط جابجا خواهد شد. در بسیاری از فرش‌های دستباف حتی اگر عملیات شستشوی با دقت و وسواس زیاد انجام شده پدیده ترکیب رنگ رخ می‌دهد به همین دلیل حتماً باید از تثبیت کننده‌های رنگ استفاده کرد.
تثبیت کننده‌های رنگ معمولاً از ترکیب چند ماده شیمیایی ساخته شده و نحوه استفاده از آن نیز به این شیوه است که قبل از اقدام برای شستن فرش باید به تمامی قسمت‌های فرش زده شود. این ماده از ترکیب چند ماده شیمیایی به دست می‌آید و می‌تواند باعث پایداری و چسبندگی رنگ‌دانه‌های الیاف فرش شده و از پخش شدن رنگ و توسعه آن به بخش‌های دیگر فرش جلوگیری می‌کند.
تثبیت کننده رنگ فرش دستباف در قالیشویی
همان‌طور که گفته شد مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلیلی تغییر و ترکیب رنگ فرش‌های دستباف شستشوی غیر اصولی و نظافت نادرست است به همین استفاده از قالیشویی در محل می‌تواند بهترین راهکاری برای جلوگیری از این مشکل باشد. شرکت‌های قالیشویی می‌توانند علاوه بر شستشوی فرش خدمات دیگری مانند تثبیت رنگ ارائه کنند. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که در صورت تغییر و ترکیب رنگ فرش‌های دستباف دیگر به حالت سابق بر نخواهند گشت اما خوشبختانه شرکت‌های قالیشویی می‌توانند با برخورداری از تجهیزات مدرن، مواد تثبیت کننده و همچنین نیروهای متخصص فرش‌ها را به حالت اولیه برگردانند.
در شرکت‌های قالیشویی از ابزارهای تخصصی برای رنگ‌برداری استفاده می‌شود و قسمت‌هایی از فرش که دچار تغییر رنگ شده‌اند به حالت قبلی خود بر می‌گردند. بعد از ترمیم رنگ فرش نوبت به شستشوی آن می‌رسد و برای این کار و به منظور جلوگیری از قاطی شدن مجدد رنگ فرش از تثبیت کننده رنگ فرش دستباف بر روی آن استفاده می‌شود و سپس سایر مراحل شستشو در پی گرفته خواهد شد. با توجه به موارد گفته شده رنگ‌های مخلوط شده به خوبی از روی فرش تمیز شده و از ترکیب مجدد رنگ‌ها نیز جلوگیری می‌شود.
بهترین روش برای جلوگیری از قاطی شدن رنگ فرش دستباف
همیشه گفته شده است که پیشگیری بهتر از درمان است و این گفته در مورد استفاده و نظافت فرش‌های دستباف نیز صدق می‌کند. علاوه بر استفاده از مواد تثبیت کننده رنگ می‌توان گفت انجام تست رنگ در فرش‌های دستباف می‌تواند بهترین روش برای جلوگیری از رنگ دهی فرش‌ها باشد. در حقیقت انجام تست رنگ باعث می‌شود که افراد از کیفیت رنگ فرش خود آگاه شوند. در این روش باید بر اساس مراحل زیر پیش رفت:
- ابتدا باید یک گوش پاک کن یا یک دستمال سفید تمیز تهیه کرد.
- در مرحله دوم باید گوش پاک کن را با آب داغ آغشته کرد
- در مرحله سوم باید گوش پاک کن خیس را به آرامی بر روی یکی از قسمت‌های رنگی فرش کشید. اگر گوش پاک کن رنگی شد مشخص می‌شود که در صورت شستشوی فرش دچار تغییر رنگ خواهد شد و بهتر است که از خدمات قالیشویی برای این کار استفاده شود.
