فرش‌ها به عنوان یکی از محبوب‌ترین زیراندازها در ایران و بسیاری از نقاط جهان و یکی از ارکان اصلی دکوراسیون داخلی شناخته می‌شوند و از تنوع بالایی از نظر نحوه بافت، جنس الیاف، سایز و ابعاد، طرح و نقش، شانه و تراکم و … برخوردارند. یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که افراد در استفاده از فرش‌ها، خصوصاً فرش‌های نو دارند پرزدهی آن‌ها است. پرز دادن به عنوان یکی از آسیب‌ها و ایرادات مهم در فرش شناخته می‌شود و می‌تواند بعد از مدتی باعث زشت شدن ظاهر آن شود. این مشکل هم در فرش‌های ماشینی و هم در فرش‌های دستبافت مشاهده می‌شود و می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در ادامه مطلب به بررسی دلیل و علت پرز دادن فرش دستباف و راه‌های رفع آن پرداخته می‌شود
منظور از پرز فرش چیست؟
زمانی که فرش‌ها از الیاف مختلفی همچون نخ، پنبه، ابریشم و الیاف مصنوعی مختلف تولید می‌شوند، این الیاف به دلیل تازگی دارای موهای ریز و باریکی هستند که مستعد جدا شدن می‌باشند. زمانی که فرش پهن می‌شود و افراد بر روی آن می‌نشینند و یا بر روی فرش ترددی صورت می‌گیرد، این پرزها به مرور جدا شده و می‌توانند چالش‌ها و مشکلات متعددی برای افراد ایجاد کنند. پرزدهی فرش می‌تواند باعث بروز آلرژی و حساسیت، آلودگی و … شود.
دلایل اصلی پرزدهی فرش دستبافت
همان‌طور که گفته شد پرز به موهای ظریف و باریکی گفته می‌شود که بر روی الیاف استفاده شده در فرش هستند. در اصل هرچقدر الیاف به کار رفته در تولید انواع فرش‌ها دارای موهای نازک و باریک بیشتری باشند میزان پرزدهی فرش نیز بیشتر خواهد شد. به صورت کلی پرزدهی فرش‌های ماشینی بیشتر از فرش‌های دستباف است اما در این فرش‌ها نیز پرزدهی وجود دارد. دلایل پرزدهی فرش‌های دستباف می‌تواند متنوع باشد که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
کیفیت پایین الیاف
اولین علت پرز دادن فرش دستباف، کیفیت و جنس الیاف به کار رفته در تولید فرش است. هر چقدر الیاف به کار رفته در بافت فرش کیفیت بالاتری داشته باشد، میزان پرزدهی آن کمتر خواهد بود. همچنین نو بودن الیاف می‌تواند یکی از دلایل پرزدهی فرش‌های دستباف باشد و بعد از چند مرتبه جاروکشیدن و یا شستشوی فرش مشاهده می‌شود که این مشکل از بین رفته و یا کمرنگ شده است
بافت نامناسب
فرش‌های دستباف توسط نیروهای انسانی بافته می‌شود و به همین دلیل ممکن است تمام بخش‌های آن به یک شکل بافته نشده باشد. هرکدام از مراحل گره زدن الیاف، محکم کردن، قیچی کردن و … می‌توانند در کیفیت نهایی فرش موثر باشند. زمانی که گره‌های فرش شل باشد و یا سایر بخش‌های بافت فرش ایرادی داشته باشد فرش دچار پرزدهی خواهد شد.
شانه و تراکم فرش
دیگر علت پرز دادن فرش دستباف متناسب نبودن تعداد شانه و تراکم آن است. در حقیقت هر چقدر تعداد شانه‌های فرش کمتر باشد احتمال پرزدهی آن بیشتر خواهد شد. به همین دلیل است که فرش‌های تراکم بالا همیشه قیمت و کیفیت بیشتری دارند.
پا خوردن زیاد فرش
یکی دیگر از مهم‌ترین دلایل که می‌تواند باعث افزایش پرزدهی فرش شود، پا خوردن زیاد آن است. البته این مشکل بیشتری در فرش‌های ماشینی مشاهده می‌شود اما در فرش‌های دستباف نیز دیده می‌شود. در حقیقت استفاده زیاد، استفاده نادرست و نگهداری نامناسب می‌تواند باعث پرزدهی فرش شود.
روش‌های از بین بردن پرزهای فرش
همان‌طور که گفته شد عوامل متعددی می‌توانند به عنوان علت پرز دادن فرش دستباف شناخته شوند. با شناخت عامل اصلی پرزدهی می‌توان به سادگی آن را برطرف کرد. برای از بین بردن پرزدهی فرش می‌توان از خدمات مشاوره‌ای شرکت‌های قالیشویی بهره برد اما به صورت کلی می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد.
- یکی از روش‌های کاربردی و موثر در این زمینه جاروکشی مستمر فرش با استفاده از جاروبرقی‌های قدرتمند و پر مکش است
- روش دوم برطرف کرد پرزدهی فرش دستباف شانه کردن آن است که باعث می‌شود پرز و موهای اضافی الیاف فرش حذف شوند.
- روش سوم استفاده از چسب‌های کاغذی است. می‌توان چسب را به سطح فرش چسبانده و سپس آن را کند تا پرزهای فرش را جدا کند. البته در این روش باید دقت بالایی داشت و از برخورد خشن با فرش پرهیز کرد.
- روش دیگر جلوگیری از پرزدهی فرش شستن آن است. به صورت کلی بعد از شستن فرش، میزان پرزدهی آن بسیار کم می‌شود. حتی می‌توان از دستمال‌های مرطوب استفاده کرد و سطح فرش را دستمال کشید تا پرزهای آن از بین بروند
- استفاده از فوم‌های نگهدارندِ فرش نیز می‌تواند در کاهش پرزدهی آن نقش پررنگی داشته باشد.
جمع‌بندی
پرزدهی فرش دستباف یکی از مشکلاتی است که می‌تواند چالش‌هایی همچون ایجاد آلرژی برای افراد ایجاد کند. این مشکل می‌تواند در اثر استفاده از الیاف بی‌کیفیت در بافت فرش، بافت نامناسب فرش، نگهداری نامناسب و پاخوری زیاد و … به وجود بیاید.
