فرش‌ها به عنوان یکی از اصلی‌ترین ارکان دکوراسیون منازل می‌توانند بعد از مدتی دچار آلودگی و لکه شده و به شستشو نیاز پیدا کنند. امروزه انواع مختلفی از مواد شوینده خانگی، صنعتی و شیمیایی برای شستن فرش‌ها در دسترس هستند که هرکدام می‌توانند کاربردها و قابلیت‌های متعددی داشته باشند. یکی از قوی‌ترین و کاربردی‌ترین مواد شوینده که می‌توان برای از بین بردن لکه‌های سخت و قدیمی در فرش‌ها به کار برد آب ژاول یا هیپوکلریت سدیم است که در میان مردم با نام‌های مایع سفیدکننده و وایتکس نیز شناخته می‌شود. در ادامه مطلب به بررسی کاربردهای آب ژاول در شست‌وشوی فرش پرداخته خواهد شد.
آب ژاول چیست و چه مشخصاتی دارد؟
آب ژاول یا هیپوکلریت سدیم دارای فرمول مولکولی NaOCl بوده و از جمله مواد شیمیایی کاربردی برای ضدعفونی کردن و از بین بردن آلودگی‌ها و کثیفی‌ها است. علت نام‌گذاری این ماده به آب ژاول این است که اولین با در محله ژاول پاریس کشف شد. این ماده در دمای ۱۵ درجه سلسیوس ذوب شده و در دمای ۱۰۱ درجه به جوش می‌رسد. قابلیت انحلال پذیری آن در آب ۲۹.۳ گرم در صد میلی‌لیتر آب است و چگالی آن برابر با ۱.۱۱ خواهد بود. آب ژاول دارای رنگی زرد متمایل به سبز بوده و بوی بسیار تندی دارد. میزان PH این ماده معمولاً بیشتر از ۷ بوده و از خورندگی بالایی برخوردار است و نباید تماس مستقیمی با سطح پوست داشته باشد
دلیل استفاده از آب ژاول در شست و شوی فرش
آب ژاول ازجمله مواد شیمیایی است که قدرت تمیزکنندگی و ضدعفونی‌کنندگی بالایی دارد و می‌تواند مصارف مختلفی همچون شستن سطل‌های زباله، از بین بردن قارچ‌ها، از بین بردن کپک، ضدعفونی کردن اجسام مختلف، شستن ظروف شیشه‌ای و … داشته باشد. یکی از مهم‌ترین کاربردهای آب ژاول یا وایتکس شستشوی فرش است. در اصل این ماده به دلیل ویژگی‌هایی که دارد می‌تواند انواع لکه‌ها و آلودگی‌های موجود در سطح فرش را به بهترین شکل ممکن تمیز و ضدعفونی کند.
این ماده قادر است به سادگی تمام قسمت‌های فرش و قالیچه و از همه مهم‌تر ریشه‌های آنها را پاک کند و طراوت جذابیت اولیه آنها را دوباره بازگرداند. آب ژاول می‌تواند برای تمیز کردن انواع لکه‌های فرش از جمله چای، قهوه، آب میوه، ادرار، خون، جوهر و … کاربرد داشته باشد.
مهم‌ترین نکات استفاده از آب ژاول برای شست‌وشوی فرش
آب ژاول امروزه در قالیشویی تهران و سایر قالیشویی های معتبر برای تمیز کردن و پاک کردن لکه‌های مختلف به کار می‌رود و می‌تواند استفاده‌های متعددی داشته باشد. اگرچه آب ژاول از قدرت پاک‌کنندگی و ضدعفونی‌کنندگی بالایی برخوردار است و می‌تواند انواع لکه‌ها را از سطح فرش‌ها تمیز کند اما استفاده از آن نیازمند رعایت نکات مختلفی است که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر هستند:
- مهم‌ترین نکته در استفاده از این ماده این است که حتماً باید در اماکن باز و در هوای آزاد به کار برود تا آلرژی و حساسیتی برای افراد ایجاد نکند.
- این ماده ممکن است باعث تغییر رنگ، رنگ دهی و سفید شدن قسمت‌های رنگی فرش شود به همین دلیل قبل از استفاده از آن حتماً باید تست رنگ از فرش گرفته شود.
- از آب ژاول نباید برای شستن و تمیز کردن فرش‌های آسیب دیده استفاده کرده چرا که این ماده می‌تواند باعث پوسیدگی و آسیب بیشتر فرش شود.
- بعد از استفاده از آب ژاول برای شستن فرش‌ها حتماً باید آب‌کشی فرش به صورت کامل انجام شود چرا که باقی ماندن این ماده در الیاف و بافت فرش می‌تواند باعث آسیب‌های شدید به فرش شود.
- در شستن فرش با آب ژاول بهتر است که کل سطح فرش با محلول اسپری شود تا یکنواختی ظاهری فرش حفظ شود چرا که این ماده می‌شود رنگ فرش روشن‌تر شود.
- نباید آب ژاول بیشتر از ۱ ساعت بر روی سطح فرش باقی بماند. این کار می‌تواند آسیب و خسارت‌های متعددی به فرش وارد کند.
- نباید از آب ژاول به تنهایی برای شستن فرش‌ها استفاده کرد چرا که این ماده قدرت اسیدی بالایی دارد و ممکن است باعث آسیب فرش شود. بهترین روش برای استفاده از این ماده رقیق کردن آن با آب است.
ویژگی های مختلف آب ژاول و تفاوت آن با وایتکس
به صورت کلی می‌توان آب ژاول را از اضافه کردن ده الی شانزده درصد هیپوکلریت به آب تهیه کرد. این ماده تقریباً زرد رنگ بوده و از ویژگی‌های متعددی برخوردار است که مهم‌ترین آنها به شرح زیر هستند:
- آب ژاول تماس با نور و حرارت ناپایدار بوده و باید در ظروف مات و دربسته نگهداری شود
- دارای خاصیت اکسیدکنندگی بالایی بوده و می‌تواند باعث سوزش چشم و پوست شود.
- این ماده می‌تواند بسیار خورنده باشد
- ترکیب آب ژاول با موادی همچون آمونیاک بسیار خطرناک بوده و منجر به تولید گاز سمی کلرامین خواهد شد.
- ترکیب آب ژاول با متانول می‌تواند باعث تولید یک ماده قابل انفجار شود.
آب ژاول با نام‌های دیگری (اکسید کلرید سدیم و آنتی فرمین، وایتکس و …) در ایران شناخته می‌شود که معروف‌ترین آنها وایتکس است. در حقیقت این دو ماده هیچ تفاوتی ندارد و در حقیقت یکی هستند. وایتکس نام برند معتبری است که برای اولین بار وارد ایران شد و پس از آن مردم ایران آب ژاول را با نام وایتکس شناختند همان‌طور که نام لوله‌های پی‌وی‌سی و پلیمری در ایران بیشتر با نام پلیکا (یک برند تولیدکننده لوله و اتصالات) شناخته می‌شود.
بهترین روش شستن فرش با آب ژاول
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی آب ژاول باعث می‌شود که استفاده از آن حساسیت‌های زیادی داشته باشد و به همین دلیل توصیه می‌شود افراد که مهارت و تخصص کافی نداشته و یا به مواد شیمیایی آلرژی دارند از این ماده استفاده نکنند. بهترین روش و راهکار شستن فرش با آب ژاول استفاده از خدمات شرکت‌های قالیشویی است. این شرکت‌ها به واسطه برخورداری از تجهیزات مدرن و نیروهای متخصص به بهترین شکل ممکن از مواد شوینده استفاده کرده و از آسیب دیدن آنها جلوگیری می‌کنند. قیمت قالیشویی نیز می‌تواند تحت تأثیر فاکتورهای مختلفی باشد اما به صورت کلی می‌تواند بسیار به‌صرفه‌تر از شستشوی فرش در منزل و روش سنتی باشد.
